Vijf jaar buiten de gebaande paden

Cornelis Mosselman deed mee aan de allereerste editie van de Boerenversneller, in 2019. Hij gooide zijn gangbare akkerbouwbedrijf radicaal om en mag zichzelf inmiddels bioboer, korteketenleverancier en expert strokenteelt noemen. “Voor mij was de Boerenversneller het eerste veranderprogramma en dat kwam precies op het juiste moment. Ik was al druk bezig met verduurzamen, maar voelde me vaak een eenling tussen mijn collega-boeren. Bij de NBF vond ik gelijkgestemden – hele andere boeren dan ik, maar wel allemaal met een vooruitziende blik.” De Boerenversneller was voor Cornelis een zetje in de juiste richting. De passie was er al, de visie werd verder aangescherpt door zijn deelname. “En het is een veel groter verhaal geworden dan ik dacht.”

 “Collega’s zullen het misschien gek vinden – maar dat ben ik wel gewend, na al die jaren buiten de gebaande paden”

 

Maar pionieren is niet alleen maar leuk. En daarom neemt hij nu een besluit dat in zekere zin helemaal bij zijn radicale bedrijfsfilosofie past: “2024 wordt een sabbatjaar. Even pas op de plaats na deze hectische jaren. Als ik zo blijf doordenderen, versmalt mijn visie op de toekomst en houd ik het uiteindelijk niet vol.” Cornelis gaat natuurlijk niet stilzitten: “Er gebeurt op de boerderij nog steeds van alles, ook als we de grond een jaar rust geven: er komen hier tiny houses, een voedselbos, noem maar op.” Maar veel belangrijker is dat het rustjaar een heel bewuste keuze is, een wezenlijk onderdeel van het veranderproces. Weten wanneer je moet rusten, wanneer je je successen moet vieren; ook dát hoort bij transitie en bij versnellen. “Deze beslissing geeft mij heel veel rust. Het is ook een kwestie van grenzen aangeven. Misschien zullen collega’s het gek vinden – maar dat ben ik wel gewend, na al die jaren buiten de gebaande paden.”

Buiten de gebaande paden, daar vinden we ook schaapsherder Marijke Dirkson. Zij deed niet één, maar twee keer mee aan de Boerenversneller – in 2020 en in 2023. In 2020 zat Marijke nog middenin het aankoopproces van een eigen boerderij, “eigenlijk een veel te groot proces”. Tot die tijd hoedde zij haar kuddes waar het maar nodig was, door heel Noord-Holland, maar inmiddels zijn de schapen én hun herders gesetteld op één boerderij. Dat Marijke nóg een keer meedeed aan de Boerenversneller, was omdat ze behoefte had om “woorden en acties” te vinden bij haar grote dromen. “Toen we de boerderij kochten, kon ik ervoor gaan staan en in één oogopslag zien: dit is wat we willen, dit is hoe het moet zijn. Maar ik wist niet hoe we daar moesten komen.”

“Dankzij de Boerenversneller hebben we echt een reality check gehad”

Inmiddels staat Marijke niet meer ‘voor’ de boerderij, maar zit ze er echt ‘in’. En daardoor heeft ze ingezien dat ze het met schaapskuddes alleen niet gaat redden. “Daarin zijn we te afhankelijk van opdrachtgevers, die helaas lang niet altijd kunnen betalen voor onze toegevoegde waarde. We moeten zélf iets gaan opbouwen om de boerderij een stevige financiële drager te geven.” En dat iets wordt: een agrarisch kinderdagverblijf, waar kinderen (en hun ouders) aan den lijve kunnen ervaren hoe het is om verbonden te zijn met het landschap. “Ook dat is een bijdrage aan de landbouwtransitie.” En geen concessie, benadrukt Marijke. “Mede dankzij de Boerenversneller hebben we echt een reality check gehad. Het landschap is echt veranderd – ook letterlijk, bijvoorbeeld met de komst van de wolf – en het was nodig om een nieuwe stap te gaan zetten, en we hebben er heel veel zin in.” Binnen vijf jaar moet het kinderdagverblijf geopend zijn. En tegen die tijd hoopt Marijke nóg een keer bij de Boerenversneller betrokken te zijn – niet als deelnemer, maar als inspirerend voorbeeld.

Van Noord-Holland gaan we door naar Friesland, waar biodynamisch melkveehouder Jaring Brunia woont en werkt. Hij deed in 2022 mee aan de Boerenversneller, toen hij na een paar onstuimige jaren “alles weer op de rit” had en voor zichzelf weer helder wilde krijgen: wat doe ik ook alweer, en waarom? Zijn deelname aan de Boerenversneller was bedoeld om weer geïnspireerd te raken over zijn eigen rol in de landbouwtransitie. “Want als je ergens middenin zit, zie je soms zelf de mooie dingen niet meer.” Het programma bracht hem nieuwe energie, inspiratie en bevestiging dat hij op de goede weg zat.

“Als je ergens middenin zit, zie je soms zelf de mooie dingen niet meer”

Voor Jaring zijn de afgelopen vijf jaar behoorlijk tumultueus geweest, maar over de ontwikkelingen in de landbouw is hij hoopvol. “De urgentie van het nieuwe verhaal wordt steeds zichtbaarder, en ik ben heel blij dat ik vijftien jaar geleden al voor natuurlijk boeren heb gekozen. Ik heb de afgelopen jaren sowieso geleerd om de toekomst positief in te zien. Het wordt nooit meer zoals het was, dus houd daar niet teveel aan vast. Omarm de verandering, dan wordt het ook echt beter.” Voor Jaring is de Boerenversneller vooral een warm bad, een plek waar je geïnspireerd kunt worden en blijven, “in plaats van dat je met je buurman praat die alles somber inziet en die het gevoel heeft dat iedereen tegen hem is.” Samen blijf je hoopvol, aldus Jaring.

Hoopvol is ook Diana van Veelen, die in 2020 meedeed om haar gangbare melkveebedrijf in Zeewolde te verduurzamen en het roer eigenlijk compleet om te gooien, richting een burgerboerderij en liefst een complete voedselcoöperatie. Hoe staat het ervoor, vier jaar later? “De landbouw staat! We hebben koeien, we telen groenten met de buurman, dat loopt allemaal. Nu zijn we vooral bezig met het volgende grote plan: een coöperatie opzetten samen met allerlei voedselondernemers die hier bij ons op het erf hun eigen toko willen bouwen.” Ondertussen wordt er ook druk verder gewerkt aan burgerboerderij Voedsaam, die uiteindelijk “de voedselhub van Flevoland” moet worden. Diana wil voedselproductie inrichten volgens de filosofie van de commons, waarbij “de aarde is van niemand” het uitgangspunt is.

“Ik zou hier op de boerderij wel 25 keer zo iemand als mezelf kunnen gebruiken”

Vier jaar na haar deelname aan de Boerenversneller voelt Diana dat ze op een kantelpunt staat, en dat ze de buitenwereld de komende tijd nog harder nodig gaat hebben. “Toen ik meedeed, moesten mijn man en ik heel snel een bedrijfsplan schrijven voor de bank. We zaten maandenlang alleen maar in de excelsheets. Maar dit bedrijf gaat niet over excelsheetjes; wij willen echt een andere economie vormgeven, geld een andere rol geven.” Een andere economie vormgeven, dat klinkt ambitieus en dat is het ook. “Ja, er moet hier zóveel georganiseerd worden. We zijn continu op zoek naar mensen, burgers, liefst met organisatiekracht, die naast ons willen gaan staan. Ik zou hier op de boerderij wel 25 keer zo iemand als mezelf kunnen gebruiken.”

Deze vier boeren laten zien dat het kán, en dat verandering in de agrarische sector begint bij de verbinding tussen boer en niet-boer. Wil je meer van dit soort verhalen horen en zelf bijdragen aan die verbinding? Kom dan op vrijdag 22 maart naar De Nieuwe Boerenfamiliedag, waar we ons vijfjarig jubileum vieren met een dag vol inspiratie.