Ons voedselsysteem: verschrikkelijk én beter dan ooit

Joris Lohman trapte de avond af met een prikkelende stelling: ons voedselsysteem is tegelijkertijd ‘verschrikkelijk’ én ‘beter dan ooit’. Nog nooit was er zoveel voedselzekerheid, maar de kosten ervan zijn hoog—van stikstofcrises tot verdwijnende regenwouden.

Voor fotograaf en journalist Kadir van Lohuizen is deze spanning een terugkerend thema. Zijn reizen door de voedselketen brachten hem van de eindeloze sojavelden in Brazilië tot Nederlandse distributiecentra waar perfect gevormde groentes de norm zijn. “Elke keer dat we eten, maken we een keuze,” benadrukt hij. Maar hoe bewust zijn we ons daarvan?

Een van de meest confronterende onderwerpen was de vleesproductie. Van Lohuizen bezocht een grote varkensslachterij en zag hoe dieren in een ritmisch, geolied proces veranderden in stukken vlees. “De schaal van productie en de ontkoppeling van het dier van het eindproduct is confronterend,” zegt hij. Lohman wees op een andere paradox: grasgevoerd rundvlees klinkt duurzaam, maar neemt vaak meer land in beslag dan intensieve veehouderij. Terwijl de wereldwijde vraag naar eiwitten groeit, wordt de uitdaging niet alleen minder vlees eten, maar ook slimmer produceren.

Van Lohuizen fotografeerde hoe stroopwafels met een schoonheidsfoutje als veevoer eindigen. Een voorbeeld van een extreem efficiënte voedselketen, waarin niets wordt verspild—maar waarin ook de absurditeit van voedselstromen zichtbaar wordt.

Lokaal eten lijkt een logische oplossing, maar Lohman nuanceerde dat beeld. Nederland exporteert veel, maar importeert netto meer dan het uitvoert. Een volledig lokaal dieet zou ons beperken tot een winter vol kool en aardappelen. En hoe eerlijk is onze goedkope groente als die in Kenia wordt geteeld, terwijl lokale boeren daar nauwelijks rondkomen?

Wat is de meest duurzame manier van voedselproductie? Lohman benadrukte dat duurzaamheid geen alles-of-niets keuze is. De Nederlandse glastuinbouw produceert met minder water en bestrijdingsmiddelen dan ooit, terwijl in China traditionele kassen zonder energieverbruik functioneren, zag van Lohuizen. Innovatie en oude wijsheid hoeven elkaar niet uit te sluiten.

De experts waren het erover eens: gezonde bodems zijn cruciaal. Hoe we voedsel verbouwen, bepaalt of ecosystemen blijven functioneren. De vraag is niet óf landbouw impact heeft, maar hoe we die impact kunnen minimaliseren.

Lohman sloot af met een optimistische noot: we kunnen de wereld voeden zonder de planeet te vernietigen. Maar dat vraagt om meer dan goede bedoelingen.

Vijf concrete stappen om de impact van voedsel te verkleinen:
✅ Meer plantaardig, minder dierlijk
✅ Slimmere, efficiëntere landbouw
✅ Drastisch minder verspilling
✅ Bescherming van natuur en biodiversiteit
✅ Innovatie als drijvende kracht

Verandering begint bij boeren, bedrijven en beleidsmakers. Toch maken de keuzes die we dagelijks maken—van die perfect rode tomaat tot die overgebleven stroopwafel—een groter verschil dan we denken.